تقویم آموزشی نیمسال دوم و دوره تابستان سال تحصیلی ۱۴۰۳-۱۴۰۲
رشته علوم آزمایشگاهی:
رشته علوم آزمایشگاهی ابتدا به نام کارشناسی تکنولوژی پزشکی در دانشگاه شیراز تاسیس گردید. به طور همزمان در وزارت بهداری سابق نیز رشته کاردانی علوم آزمایشگاهی پذیرش دانشجو می گردید.در سال ۱۳۶۱ دوره کاردانی علوم آزمایشگاهی با امکان ادامه به دکتری حرفه ای علوم آزمایشگاهی مجددا برنامه ریزی گردید. در سال ۱۳۶۶دانشکده پیراپزشکی از ادغام سه مرکز ، رشته های کاردانی وکارشناسی علوم آزمایشگاهی دانشگاه شیراز ، رشته کاردانی علوم آزمایشگاهی آموزشکده وابسته به وزارت بهداری و بهزیستی سابق و مرکز آموزش پرتوشناسی دانشگاه شیرا ز تشکیل شد. این دانشکده از سال ۱۳۶۶ تا ۱۳۷۰ در پذیرش دانشجو در دو مقطع کاردانی علوم آزمایشگاهی و دکترای علوم آزمایشگاهی و از سال ۱۳۷۴ تا۱۳۸۷ در دو مقطع کاردانی وکارشناسی ناپیوسته علوم آزمایشگاهی فعالیت داشته است . از مهرماه ۱۳۸۷ کا رشنا سی پیو سته علوم آزمایشگاهی جایگزین دوره کاردانی شده است . گروه علوم آزمایشگاهی دانشکده با دارا بودن تقریباً ۳۰۰ دانشجو شامل ۵ بخش : بیوشیمی ، هماتولوژی ،مجموعه میکروب شناسی ، ایمنی شناسی و بیوتکنولوژی پزشکی می باشد. هیئت علمی گروه علوم آزمایشگاهی شامل ۱ استاد،۲ دانشیار ، ۴ استادیار در رشته های مختلف بیوشیمی ، هماتولوژی ،مجموعه میکروب شناسی ، ایمنی شناسی و بیوتکنولوژی پزشکی می باشد.در این گروه ۶ کارشناس ارشد و ۳ کارشناس درآزمایشگاههای مختلف بیوشیمی ، هماتولوژی ، قارچ و انگل شناسی ، میکروب و ایمنی شناسی و بانک خون مشغول بکار هستند. اعضای هیئت علمی این گروه علاوه بر تدریس دروس علوم آزمایشگاهی به دانشجـــویــــــان کارشناسی این رشته در دانشکده های تابعه دانشگاه از جمله دانشکده پزشکی ، داروسازی ،پرستاری و توانبخشی نیز به تدریس دروس مرتبط با علوم آزمایشگاهی مشغول میباشند.
از سال ۱۳۸۹ و با تصویب رشته کارشناسی ارشد بیوتکنولوژی پزشکی این گروه به امر آموزش این دانشجویان نیز پرداخته است و هم اکنون قریب به ۳۰ نفر دانشجوی کارشناسی ارشد در این گروه مشغول به تحصیل هستند.
با توجه به توانمندیهای پژوهشی کادر علمی و امکانات موجود ، گروه علوم آزمایشگاهی دانشکده پیراپزشکی شیراز از سال ۱۳۸۹ به تاسیس اولین مرکز تحقیقات تشخیص آزمایشگاهی کشور اقدام نموده است. این مرکز از امکانات مجهز آزمایشگاهی از قبیل فلوسیتومتری ، HPLC ، کشت سلولی و انواع دستگاه های مورد نیاز بیولوژی مولکولی برخوردار است.در حال حاضر طرح های تحقیقاتی متعددی در این مرکز در حال انجام است.
در اساطیر کهن ایران باستان، تشخیص و درمان را به جمشید یکی از پادشاهان سلسله داستانی ایران نسبت داده اند. در داستان های ملی ایران نیز به جمشید به عنوان یکی از پادشاهان پیشدادی اشاره شده و در اوستا آمده است که جمشید نخستین کسی است که اهورا مزدا دین خود را به او سپرد. بنابر اشعار حکیم ابوالقاسم فردوسی، جمشید پاشاه پیشدادی، داروهای معطر و گیاهی راساخت، پزشکی و درمان مردم را منظم کرد، بیماری ها را تشخیص داد و برای درمان هر بیماری دارویی شفابخش تدارک دید. اوستا، فریدون را نخستین پزشک دانسته که علاوه بر طبابت، دامپزشکی هم می کرده است . فریدون از بزرگان داستانی اقوام مشترک هند و ایرانی و از پادشان سلسله پیشدادی است که به یاری کاوه آهنگر و مردم به حکومت ضحاک پایان داد . در اوستا آمده است، اهورا مزدا به زرتشتمی گوید: "تریته (فریدون) نخستین طبیب خردمند و رویین تن و فرخنده بود که بیماری و مرگ را را به بند کشید و برای نخستین بار با کارد و آتش ، تب و ناخوشی را از تن انسان دور کرد . او بود که به جستجوی داروها و شیوه های درمانی برآمد و ..." از مطالعه منابع و مأخذ مختلف چنین استفاده می شود که تا ۷۰۰ سال پیش از میلاد، اثری از رخنه پزشکی و درمان اقوام دیگر در طب و طبابت ایران دیده نمی شود، لیکن از آن تاریخ به بعد به سبب تشکیل دولت های نیرومند و جهانگیر مانند ماد و هخامنشی و به علت گسترش کشور و نفوذ ایرانیان به قلمرو دیگران، مبادلات اقتصادی و فرهنگی و علمی میان ایران و چند تمدن باستانی مانند بابل، آشور، مصر و هند رواج یافته و بدین ترتیب، طب و طبابت ایران با پزشکی و درمان و اوهام و خرافات آنان اختلاط و امتزاج پیدا کرد . منتهی پس از ظهور بقراط، پزشک عالیقدر و مشهور در سال ۴۶۰ پیش از میلاد و تأثیر چشمگیر تمدن یونانی و اختلاط تمدن ایرانیان با آنان و جنگ های بین ایران و یونان، پای طب یونانی به ایران باز شد و اثرات زیادی در پزشکی ایران باقی گذاشت. برخی معتقدند که اصول و مبانی پزشکی و تعالیم آن ابتدا توسط ایرانیان به یونان انتقال یافته و مکتب زردشت (مزدیسنا) خیلی پیشتر از مکاتب پزشکی یونان وجود داشته است . دکتر سیریل الگود می گوید: "ترقی علم پزشکی در ایران پیشتر از یونان بوده است." دکتر الگود براساس تحقیقاتی که به عمل آورده می نویسد: یونانی ها در قرن هفتم پیش از میلاد درعلم طب پیشرفت قابل ملاحظه ای نکرده بودند، اما در قرن پنجم قبل از میلاد یعنی دویست سال بعد، ترقی زیادی کردند . وی ترقی و توسعه یونانی ها را ناشی از اختلاط با ایرانیان و استفاده از منابع علمی ایرانی می داند و ثابت کرده است که بندهشن از نوشته های هیپوکراتس قدیمی تر بوده و ترجمه بسیار از عبارات بندهشن در آن آمده است. مکتب دیگری که در تاریخ مشاهده می شود مکتب سده اکباتان است . این مکتب صد سال پس از زردشت توسط یکی از شاگردانش ایجاد گردید . مکتب سده اکباتان، طب و طبابت آن زمان را عهده دار بود . در این مکتب حکمت، نجوم، طب و جغرافیا آموزش داده می شد و ۱۰۰ شاگرد در آن مشغول تحصیل بودند . مطالعه منابع زردشتی حاکی از آن است که امور پزشکی ایرانیان در دست هیات ویژه ای از مردان بود . پزشکان عالی ترین طبقه را تشکیل می دادند . مهم ترین مدارس پزشکی در ری، همدان، تخت جمشید (پرسپولیس) دایر بود . در این شهر ها بیمارستان، پزشک و دارو نیز وجود داشت. تحصیل در مدارس پزشکی، نظری و عملی بود و چندین سال طول می کشید. با تشکیل دولت هخامنشی مصرف گیاهان دارویی رونق بیشتری یافت . به نحوی که در پایان دوره هخامنشی، ایرانیان نزدیک به ۶۰ گیاه دارویی را می شناختند. در زمان ساسانیان با ایجاد دانشگاه گندی شاپور (جندی شاپور ) در خوزستان و گردآمدن پزشکان یونانی، هندی و ایرانی در آن دانشگاه و مراجعه علاقمندان علم طب به بیمارستان گندی شاپور، ورود و صدور گیاهان دارویی به ایران و بالعکس وسعت زیادی یافت.به عبارت دیگر در دوران پادشاهی سلسله ساسانی، جنبش های علمی، تأسیس دانشگاه ها ومراکز علمی به مراتب، بیشتر از دوره های پیشین یعنی هخامنشیان و اشکانیان بود . در این دوره،علم پزشکی با استفاده از متخصصین و تألیفات یونانی، هندی و زردشتی احیاء گردید و سروسامان یافت به طور کلی پزشکی و سایر علوم و مهارت ها در راه رشد و گسترش گام نهادند. کریستینسن در این زمینه در کتاب ایران در زمان ساسانیان می نویسد: "همه اقوام جهان برتری ایرانیان را اذعان داشتند، خاصه در کمال دولت و تدابیر عالیه جنگی و هنر رنگ آمیزی و تهیه طعام و ترکیب دوا و طرز پوشیدن جامه و تأسیسات ایالات و ... " این ترقی و توسعه در دوره پادشاهی دراز مدت انوشیروان و در طول فعالیت دانشگاه و بیمارستان گندی شاپور به اوج شکوفایی خود رسید . انوشیروان لقب خسرو اول ملقب به دادگر، بیست و یکمین پادشاه ساسانی (جلوس ۵۳۱ - فوت ۵۷۹ میلادی ) فرزند قباد ساسانی است . انوشیروان شهر گندی شاپور را تقویت کرد و توسعه داد و از نظر تاریخ پزشکی بزرگترین پادشاه ساسانی بود که در مکتب نویسندگان غرب به خسرو کبیر و در آثار مؤلفان عرب به کسری معروف شده است . در زمان انوشیروان آثار نویسندگان مهم یونان و هند همچون افلاطون و ارسطو به پارسی ترجمه شد. برزویه طبیب از جمله مشاهیر پزشکی در زمان انوشیروان است . برزویه دو کار بسیار مهم انجام داد. یکی این که مطالب و اطلاعاتی از پز شکی و گیاهان دارویی شفابخش را از هندوستان به ایران آورد و دوم آن که کلیله و دمنه را به امر انوشیروان پنهانی وارد ایران نمود. دانشگاه گندی شاپور مقارن مله اعراب به ایران در اوج اعتلا و افتخار خود بود . شهر گندی شاپور در سال ۱۹ هجری قمری بدون جنگ و خون ریزی توسط اعراب تصرف شد.هر چند پس از فتح شهر، دانشگاه و بیمارستان آن افزون بر دو قرن برجای ماند و خدمات زیادی به اعراب نمود لیکن دیگر آن شکوه و رونق دوران ساسانی خصوصاً عهد انوشیروان در آن دیده نمی شد. خلفای عباسی کمتر به آن توجه داشتند و پس از آن که مدرسه و بیمار ستانی در بغداد تأسیس شد بیشتر به آن پرداختند و از توجه به گندی شاپور چشم پوشی کردند . ظاهراً در عهد خلفای عباسی، بیمارستان گندی شاپور بدون کمک مالی توسط پزشکان آنجا اداره می شد و ریاست آن بر عهده خاندان بختیشوع که از عیسویان نسطوری ایران به حساب می آمدند، بود . در هرصورت گندی شاپور تا نیمه اول قرن هشتم هجری قمری هنوز پابرجا بوده است و اما امروزه خرابه های کانون علمی و صنعتی دوره ساسانیان که شاه آبادن امیده می شود در حدود ۱۲ کیلومتری شمال غربی شوشتر قرار گرفته، نشاندهنده جایگاه نخستین دانشگاه و بیمارستان ایران است. در اساطیر کهن ایران باستان، تشخیص و درمان را به جمشید یکی از پادشاهان سلسله داستانی ایران نسبت داده اند. در داستان های ملی ایران نیز به جمشید به عنوان یکی از پادشاهان پیشدادی اشاره شده و در اوستا آمده است که جمشید نخستین کسی است که اهورا مزدا دین خود را به او سپرد. بنابر اشعار حکیم ابوالقاسم فردوسی، جمشید پاشاه پیشدادی، داروهای معطر و گیاهی راس اخت، پزشکی و درمان مردم را منظم کرد، بیماری ها را تشخیص داد و برای درمان هر بیماری دارویی شفابخش تدارک دید.
معرفی رشته بیوتکنولوژی:
بیوتکنولوژی در مقطع کارشناسی ارشد ناپیوسته ، شاخه ای از علوم پایه پزشکی است که دانش آموختگان آن به منظور بهینه سازی محیط، غذا و شاخصه های سلامت انسان ها، با بهره گیری از بیولوژی سلولی و مولکولی، مهندسی ژنتیک و با استفاده از بافت ها و موجودات زنده، برای حل مشکلات بهداشتی، پزشکی و تولید محصولات مفید نظیر واکسن ها، کیت های تشخیصی و ... فعالیت دارند و خدمات خود را در زمینه های آموزشی یا پژوهشی و تولیدی به جامعه ارائه می نمایند. انتظار می رود که دانش آموختگان این رشته بتوانند نیازهای نیروی انسانی مورد نیاز برای بخش تولید و مراکز تحقیقاتی را در کشور فراهم آورند.
رشته زیست فناوری پزشکی یک رشته کاربردی و میان رشته ای مهندسی علوم است که قلمرو آن حداقل حوزه تخصصی علوم را در برمی گیرد. مقطع کارشناسی ارشد رشته بیوتکنولوژی پزشکی مصوب سال ۱۳۷۶ بوده و برای نخستین بار در داشگاه تربیت مدرس، علوم پزشکی تبریز و علوم پزشکی ایران ارائه گردید و پس از آن به ترتیب دانشگاه های دیگر اقدام به پذیرش دانشجو در این مقطع تحصیلی نمودند ارزشهایی که در این برنامه بر آن ها تاکید می شود به شرح زیر می باشد.
تاکید بر ملاحظات اخلاق حرفه ای با مدنظر قرار دادن مبانی اعتقادی اسلامی در کلیه جنبه های آموزشی، پژوهشی و کار
روزآمد نمودن روش های بیوتکنولوژی
گسترش تحقیقات مستقل و گروهی
تاکید بر آموزش با شیوه های نوین
بهره گیری از فناوری های نوین با در نظر گرفتن اولویت های ملی
ایجاد تفکر آموزش مداوم و خودراهبری مادام العمر
جایگاه شغلی دانش آموختگان در این رشته به شرح زیر می باشد.
دانش آموختگان رشته زیست فناوری پزشکی در مقطع کارشناسی ارشد ناپیوسته می توانند در واحدها و جایگاه های زیر مشغول به کار شوند:
۱- صنایع دارویی
۲- آزمایشگاه های صنایع غذایی
۳- مراکز تحقیقاتی، پژوهشگاه ها و پژوهشکده های مراکز دانشگاهی و غیر دانشگاهی
امید می رود در ۱۰ سال آینده این رشته در زمینه شاخص های آموزشی از استانداردهای جهانی برخوردار باشد. در این زمینه پژوهش و تولید علم بیوتکنولوژی نیازهای مراکز تحقیقاتی کشور را برآورده سازد و محصولات تولید شده توسط دانش آموختگان رشته قابل مقایسه با محصولات برتر تولید شده در منطقه باشد.
تعدادی از دانشگاههای معتبر دنیا که به امر تربیت دانشجویان این رشته می پردازند به شرح زیر می باشد:
۱- دانشگاه ایالتی نیویورک((Upstate Medical University در آمریکا
۲- دانشگاه فناوری ویکتوریا (Victoria University of Technology) در استرالیا
۳- دانشگاه اسکوود ( University of Skovde) در سوئد
۴- دانشگاه لندن شرقی( University of East London) در انگلستان
۵- دانشگاه علوم کاربردی لوبکUniversity of Applied Lubeck )) در آلمان
۶- انستیتو پاول– اریش (Paul-Ehrlich Institute)در آلمان ۷
۷- دانشگاه سینا (University of Siena)در ایتالیا
۸- بخش بیوتکنولوژی وزارت علوم و فناوری در هندوستان
۹-دانشگاه حیدر آباد (Center par cellular & molecular Biology, Hyderabad) در هندوستان
۱۰- دانشگاه سینیک(Academic Sinica) در تایوان
معرفی رشته خون شناسی:
رشته خون شناسی شاخه ای از مجموعه آزمایشگاه بالینی و تحقیقاتی است که توسط دانش آموختگان این رشته به منظور پیشگیری، تشخیص و درمان بیماریهای خونی انسان با به کارگیری اصول، روشها و فناوریهای نوین در عرصههای بالینی پزشکی و پژوهشی با هدف ویژه بهبود و ارتقای سلامت ایجاد شده، و دردو دهه اخیر با شتاب زیادی رشد و توسعه یافته است. از نقاط عطف این رشته تخصصی در بکارگیری سلولهای بنیادی در پیوند مغز استخوان و همچنین استخراج و نگهداری آنها از بند ناف می باشد. اما جهش و رشد تصاعدی این رشته با شناسایی عوامل ایجاد کننده سلولی و ملکولی در ایجاد و پیشرفت بیماریهای سیستم خون ساز بویژه بدخیمی های خونی بوده است. که باعث شده امروزه ارتباط بالین و تشخیصهای آزمایشگاهی را در حیطه خون شناسی بیشتر و بیشتر نماید. در سایه این تحولات سریع و روزافزون امروزه می توان از رشته خون شناسی بعنوان یکی از گرایشها یا شاخه های توسعه یافته و تکمیل کننده نیاز درمان و تشخیص پزشکی نام برد. انتظار می رود طی سال های آینده با حضور دانش آموختگان این رشته در کشور، ایران سهم قابل قبولی را در زمینه تولید و ارائه خون شناسی به جامعه پزشکی و علمی جهانی به ویژه در منطقه کسب نماید. توانمندسازی نیروها، ثروت آفرینی، افزایش سهم در روند توریسم درمانی و تعامل فعال با مراکز معتبر علمی جهان ازچشم اندازهای این دانش می باشد. با توجه به پیشرفت های اخیر در زمینه خون شناسی و وجود اولین مرکز پیوند مغز استخوان کشور در دانشگاه علوم پزشکی شیراز ومراکز درمانی بیماریهای خونی و حضور همکاران بالینی در رشته هماتولوزی و انکولوژیبزرگسالان و اطفال و بیمارستانهای تخصصی و فوق تخصصی در این زمینه باعث شده علی رغم گسترش محدوده بالینی، نیاز به تربیت افراد متخصص با گرایش های تخصصی خون شناسی مورد لزوم بوده و همواره کمبود یک رشته وجود داشته است.از طرفی با توجه به موقعیت دانشگاه علوم پزشکی شیراز که در طرح آمایش سلامت در موضوع بانک خون و پیوند اعضا بعنوان قطب آموزشی و درمانی در نظر گرفته شده است وجود این رشته در این دانشگاه از ضروریات می باشد. هدف از اجرای برنامه آموزشی دوره کارشناسی ارشد خون شناسی آزمایشگاهی و بانک خون تربیت نیروی انسانی متبحر و ورزیده می باشد که در بخش خون شناسی و بانک خون آزمایشگاهی مراکز بهداشتی و درمانی کشور توانایی انجام آزمایشات معمولی و تخصصی را در حوزه درمان داشته باشند و همچنین قادر به انجام و گزارش نتایج پروژه های تحقیقاتی بنیادی و کاربردی در حوزه پژوهش باشند.علاوه بر این آموزش نیروهای کارآمد جهت به کار گیری در حوزه آموزش بعنوان هیئت علمی جهت تربیت نیروی انسانی متبحر می باشد.